Astma oskrzelowa to przewlekła choroba zapalna w której głównym objawem jest napadowa i silna duszność lub kaszel. Astma u pacjentów powoduje zmniejszenie wydolności układu oddechowego oraz dotyka coraz większą populacje.
Astma oskrzelowa jest nieuleczalną chorobą, więc stosuje się leczenie, które ma na celu zmniejszenie występujących dolegliwości. Inna nazwa choroby to dychawica oskrzelowa.
Astma oskrzelowa – główne objawy
Astma oskrzelowa jest chorobą układu oddechowego, więc większość objawów jest związana z problemem przypływu powietrza przez oskrzela. Do głównych objawów można zaliczyć m.in.:
- Ucisk w klatce piersiowej
- Kaszel
- Świsty podczas oddechu
- Obrzęk błon śluzowych
- Napady duszności, które zazwyczaj ustępują dopiero po podaniu odpowiednich leków
- Zwiększona męczliwość oraz osłabienie organizmu
Silne dolegliwości astmatyczne mogą doprowadzić do wystąpienia stanu zagrożenia zdrowia i/lub życia, ponieważ znacznie mogą utrudnić oddychanie, czyli doprowadzić do zmniejszenia ilości tlenu w organizmie.
Przyczyny astmy oskrzelowej
Nie ma jednej przyczyny, która powoduje wystąpienie astmy. Jest to grupa czynników, która może wywoływać dolegliwości. Natomiast wiadomo, że to mechanizmy zapalne oraz alergiczno – immunologiczne, a także kontakt z alergenem powodują napady kaszlu oraz duszność.
Czynniki wywołujące objawy można podzielić na genetyczne oraz środowiskowe.
Należy pamiętać, że dziedziczy się predyspozycje do wystąpienia astmy, a nie choroba. Narażenie na alergeny może doprowadzić do wystąpienia astmy. Natomiast czynnikami środowiskowymi, które mogą nasilić chorobę lub wywołać objawy astmatyczne są: alergeny, dym papierosowy, roztocza oraz kurz, a także zanieczyszczenie powietrza.
Uporczywy kaszel lub duszność mogą wystąpić niezależnie od pory dnia, ponieważ na intensywność objawów ma wpływ obecność substancji alergizujących w pobliskim środowisku.
Diagnostyka astmy
Podstawowym badaniem w diagnostyce astmy oskrzelowej jest spirometria, czyli czynnościowe badania układu oddechowego. Jest to badanie, które służy do rozpoznania astmy, a także monitorowania skuteczności leczenia objawów astmy. W niektórych okresach, wynik spirometrii może być prawidłowy, więc lekarz może zlecić wykonanie badania po podaniu leków rozkurczających lub wywołujących skurcz oskrzeli. Ponadto dodatkowym badaniem jest zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej (RTG), a także badania laboratoryjne wykrywające alergię.
Diagnostyką zazwyczaj zajmuje się lekarz alergolog, lecz czasami to lekarz rodzinny diagnozuje astmę oskrzelową.
Co może nasilić objawy astmy?
Oczywiście istnieje szereg czynników, które wpływają na nasilenie dolegliwości astmatycznych. Objawy mają charakter napadowy i mogą zostać wywołane przez m.in.:
- kontakt z zimnym powietrzem
- infekcje dróg oddechowych
- emocje
- wysiłek fizyczny
- narażenie na alergeny
- dym papierosowy
- niektóre leki – głównie z grupy NLPZ
Leczenie astmy
Astmy nie można wyleczyć, ponieważ jest to choroba przewlekła, lecz można zmniejszyć nasilenie oraz częstotliwość występowania objawów. Zazwyczaj leczenie polega na systematycznym stosowaniu leków kontrolujących chorobę, a w okresach napadu duszności lub kaszlu – leków doraźnych.
Podstawowym celem leczenia astmy jest zmniejszenie toczącego się stanu zapalnego w drogach oddechowy, a także poprawę czynności płuc oraz zapobieganiu powikłań.
W trakcie leczenia istotne jest to, aby pacjent był świadomy specyfiki choroby oraz czynników, które mogą zaostrzyć dolegliwości astmatyczne. Ponadto należy zmniejszyć ekspozycję na czynniki, które wywołują lub mogą wywołać napad kaszlu lub duszności.
Leki kontrolujące chorobę przyjmuje się bez względu na wystąpienie, zaostrzenie objawów astmy. Głównie do nich należą:
- glikokortykosteroidy wziewne np. Miflonide Breezhaler, Budezonid Lek-Am, Symbicort Turbuhaler, Fostex Nexthaler. Leki zmieszają nasilenie dolegliwości oraz częstość występowania zaostrzeń, a także poprawiają czynność płuc.
- długo działające β2-mimetyki, które głównie rozkurczają oskrzela
- teofilina, która działa przeciwzapalnie oraz rozszerza oskrzela
- glikokorykosteroidy doustne
- przeciwciała monoklonalne przeciwko IgE
Doraźnie zazwyczaj stosuje się krótko działające β2-mimetyki. Zbyt częste ich stosowanie może świadczyć o pogorszeniu kontroli choroby i jest wskazaniem do wizyty lekarskiej.
Leki w astmie zazwyczaj są stosowanie przez wiele lat, więc jeżeli choroba jest dobrze kontrolowana to można skorzystać z usługi erecepta celem otrzymania e-recepty na leki w ramach kontynuacji leczenia.
Zasady stosowania leków w leczeniu astmy
Leki zawsze stosuje się zgodnie z zaleceniami lekarza
Leki kontrolujące przebieg choroby powinny być stosowane systematycznie – nawet jeżeli nie występują dolegliwości.
Leki stosowane doraźnie powinny być używane tylko w sytuacji w której doszło do zaostrzenia wystąpienia dolegliwości astmatycznych. Leki te powinny być zawsze w miejscu łatwo dostępnym oraz stale obecne przy sobie.
Po zastosowaniu niektórych leków np. glikokortykosteroidów wziewnych, powinno się przepłukać wodą, jamę ustną oraz umyć twarz.
Atak astmy – co robić?
Przede wszystkim nie wolno panikować, ponieważ panika może nasilić dolegliwości. Należy postąpić zgodnie z zaleceniami lekarza, czy np. zastosować lek doraźny, zmienić otoczenie jeżeli jest się w obecności alergenów. Jeżeli po podaniu leków nie ma poprawy, to należy niezwłocznie skontaktować się z Zespołem Ratownictwa Medycznego. Podobnie należy postąpić w przypadku znacznego nasilenia dolegliwości kaszlowych oraz duszności, a także pojawienia się sinicy.
Podczas napadu astmy nie powinno się leżeć, ponieważ to utrudnia przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Należy stać oraz oprzeć się łokciami na jakimś przedmiocie lub usiąść.
Podsumowanie
Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą, która dotyka coraz więcej osób. Leczenie polega na zmniejszeniu nasilenia oraz częstotliwości objawów, a także na łagodzeniu napadów astmy. Diagnostyka polega głównie na wykonaniu spirometrii oraz badań laboratoryjnych.