Alergia na jad owadów może być groźna, ponieważ może doprowadzić do stanu zagrożenia zdrowia lub życia.
Ten rodzaj alergii może mieć bardzo gwałtowny przebieg. Szacuje się, że nawet do 3,5% ludności Europy może się zmagać z alergią na jad owadów.
Spis treści
Czym jest alergia na jad owadów?
Alergia, czyli uczulenie jest zespołem objawów, które mogą wystąpić miejscowo lub doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, po użądleniu przez owada osoby uczulonej. Zazwyczaj jest to reakcja alergiczna typu natychmiastowego i pojawia się do kilkunastu minut od kontaktu z alergenem.
Uczulenie jest najczęściej wywołane przez jad owadów błonkoskrzydłych (np. pszczołowate, osowate). Osoby, które pracują w leśnictwie lub w szklarniach są najczęściej narażone na kontakt z jadem.
Ciekawostką jest to, że samica pszczoły może użądlić tylko raz, ponieważ po użądleniu ginie. Natomiast osy nie pozostawiają żądła wbitego w skórę, więc mogą użądlić kilkukrotnie, lecz ilość pozostawionego jadu jest mniejsza niż w przypadku użądlenia przez pszczołę. Natomiast przypuszcza się, że szerzenie pozostawiają najwięcej jadu z owadów błonkoskrzydłych.
Objawy alergii na jad owadów
U osoby, która nie jest uczulona na jad owadów, pojedyncze użądlenie może nie wywołać dolegliwości. Może się pojawić zaczerwienie, bolesność, a czasami obrzęk. Ponadto może wystąpić także gorączka, jeżeli dojdzie do wtórnego zakażenia. Objawy fizjologiczne trwają powyżej 24 godzin, a obrzęk nie powinien przekroczyć 10 cm średnicy.
Natomiast u osób uczulonych, objawy występują w przeciągu kilku lub kilkunastu minut, czasami godzin. Należy pamiętać o tym, że im szybciej pojawią się objawy, tym bardziej zagrażają życiu. Duża reakcja uczuleniowa na jad owadów to zaczerwienie i obrzęk powyżej 10 cm oraz bolesność. Obrzęk jest groźny dla zdrowia jeżeli występuje w okolicy szyi, głowy lub w jamie ustnej, jeżeli owad został połknięty.
Objawy alergiczne mogą być łagodne, umiarkowane lub ciężkie. Wyróżnia się cztery stopnie reakcji uczuleniowej na jad owadów. Pierwszy stopień to m.in. pokrzywa, osłabienie oraz niepokój, a czwarty stopień to m.in. spadek ciśnienia tętniczego krwi, utrata przytomności oraz objawy, które występują w stopniu I-III.
Łagodne objawy to zazwyczaj skórne i są związane z wystąpieniem zaczerwienia oraz obrzęku. Natomiast mogą się także pojawić dolegliwości ze strony układu pokarmowego np. ból brzucha, nudności, a nawet wymioty. Ponadto objawy związane z drogami oddechowy mogą powodować trudności w mówieniu oraz przełykaniu, świszczący wdech i/lub wydech, a także duszność. Układ sercowo – naczyniowy może zareagować obniżonym ciśnieniem tętniczym krwi, zapaścią, sinicą, a także utratą przytomności. Czasami może dojść także do mimowolnego oddania moczu lub stolca.
Ponadto należy pamiętać o tym, że w sytuacji kiedy dojdzie do wielokrotnego użądlenia, mogą wystąpić objawy toksyczne. Są to zazwyczaj jednoczesne użądlenia od kilkunastu do kilkuset owadów. Toksycznie działanie może doprowadzić do wystąpienia m.in. uszkodzenia wątroby, nerek oraz obrzęku mózgu.
Jak często występuje alergia na jady owadów błonkoskrzydłych?
Częstotliwość alergii na jad owadów jest uzależniona od różnych regionów. Uczulenie na jad pszczoły najczęściej występuje w Republice Południowej Afryki oraz w Europie Środkowej. Natomiast na jad osy – w USA i Wielkiej Brytanii.
Jak postąpić w sytuacji użądlenia?
Przede wszystkim należy jak najszybciej usunąć żądło. Należy go podważy, ponieważ chwycenie dwoma palcami może zwiększyć ilość jadu, jaki przedostanie się do organizmu. Następnie na użądlone miejsce należy przyłożyć okład z lodu co pozwoli obkurczyć naczynia krwionośne.
Jeżeli nie rozwinęły się duże objawy alergii, to kontakt z lekarzem nie jest konieczny. Należy obserwować miejsce użądlenia oraz samopoczucie. Należy pamiętać o tym, że jeżeli do użądlenia doszło na głowie, w jamie ustnej, czy w okolicach szyi – należy pilnie skontaktować się z lekarzem, ponieważ mogą wystąpić objawy groźne dla życia.
Osoby u których stwierdzono uczulenie na jad owadów, powinny otrzymać e-receptę na adrenalinę w ampułko – strzykawce (do samodzielnego podania) oraz na leki przeciwhistaminowe. Czasami także zaleca się podanie doustnego sterydu.
Podanie adrenaliny zmniejsza ryzyko zgonu z powodu wstrząsu anafilaktycznego. Powinna ona być podana niezwłocznie po użądleniu. Iniekcje należy wykonać w boczą powierzchnię uda.
Diagnostyka alergii na jady owadów
Diagnostyka alergii na jad owadów opiera się na badaniu przedmiotowym, czyli lekarz przeprowadzi dokładni wywiad. Zapyta o okoliczności użądlenia, lokalizacje oraz objawy, które wystąpiły po użądleniu. Istotne jest to, aby dowiedzieć się jaki owad użądlił, lecz nie zawsze jest to możliwe. Ponadto lekarz zapyta o alergię oraz podobne incydenty, które miały miejsce w przeszłości. Dodatkowo przeprowadzi badanie podmiotowe, czyli obejrzy miejsce użądlenia oraz oceni zmiany skórne, a także przeprowadzić odpowiednie badanie fizykalne.
W diagnostyce alergii, lekarz może zlecić wykonanie testów skórnych, a także zbadanie swoistych przeciwciał IgE w surowicy.
Uczulenie na owady a profilaktyka
Można zmniejszyć ryzyko użądlenia, jeżeli będzie się przestrzegać pewnych zasad.
- Nie powinno się spożywać słodkich produktów na zewnątrz.
- Silne zapachy np. perfumy oraz pot, przyciągają owady.
- Należy unikać przebywania pośród bujnej roślinności.
- Chodzenie boso po trawie zwiększa możliwość użądlenia.
- Jaskrawe kolory odzieży, przyciągają owady.
- W miejscach, gdzie jest większa ekspozycja na owady, odzież powinna zakryć skórę (np. długie spodnie, koszula z długim rękawem).
Odczulanie, czyli immunoterapia
W leczeniu alergii na jad owadów stosuje się immunoterapie, czyli odczulanie. Proces może trwać kilka lat i polega na stopniowym podawaniu alergenu. Alergen jest podawany zazwyczaj raz w miesiącu i wymaga hospitalizacji.
Wskazaniem do immunoterapii jest przebycie ciężkie, uogólnionej reakcji alergicznej, która powstała po użądleniu, a także potwierdzenie uczulenia w testach.
Podsumowanie
Alergia na jad owadów może doprowadzić do wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, dlatego osoby uczulone powinny być wyposażone w adrenalinę, która jest dostępna na e-receptę. Objawy mogą być miejscowe lub uogólnione.
W sytuacji użądlenia przez wiele owadów może dojść do wystąpienia toksycznego zatrucia, które może uszkodzić m.in. nerki oraz wątrobę.
Źródła pomocniczne
https://strefaalergii.pl/rok/sekretne-zycie-pszczol-czyli-alergia-na-jady-owadow/?gclid=Cj0KCQjwguGYBhDRARIsAHgRm49WSrQT-SPZ_nNGls0zLArztrdKIjQapNuVN6wbjxiEAFCScuEHw8saAs8LEALw_wcB
https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59841,alergia-na-jad-owadow
https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-ukladu-oddechowego-i-alergie,alergia-na-jady-owadow—przyczyny–objawy-i-leczenie,artykul,1696101.html