Potas jest ważnym elektrolitem w naszym organizmie. Jego nadmiar to inaczej hiperkaliemia. Czy nadmiar potasu jest groźny dla zdrowia? Jakie są objawy zwiększonego stężenia potasu? Co warto wiedzieć?
Spis treści
Co to jest hiperkaliemia?
Hiperkaliemia to stężenie potasu we krwi ponad normę, czyli powyżej 5,5 mmol/l. Od stężenia potasu zależy funkcjonowanie kilku układów w organizmie. Potas jest wykorzystywany przez układ nerwowy, serce oraz przez mięśnie.
Potas znajduje się głównie wewnątrz komórek, a nerki są najważniejszym organem, który reguluje jego stężenie. Potas dostarczany jest do organizmu razem z płynami oraz pokarmem.
Norma potasu wynosi 3,5 – 5,5 mmol/l, lecz w różnych laboratoriach, norma może się nieco różnić.
Można wyróżnić rodzaje hiperkaliemii:
- łagodna, stężenie potasu między 5,6 a 6,5 mmol/l,
- umiarkowana, stężenie potasu między 6,6 a 7,5 mmol/l,
- ciężka, stężenie potasu powyżej 7,5 mmol/l.
Przyczyny nadmiaru potasu
Istnieje kilka przyczyn, które mogą doprowadzić do kumulowania się potasu w organizmie
Nadmierna suplementacja potasu – zazwyczaj do hiperkaliemii dochodzi u osób, które suplementują potas, a które mają problemy z funkcjonowaniem nerek lub stosują leki, które hamują wydzielanie potasu. Warto wiedzieć, że potas jest obecny w wielu suplementach diety.
Upośledzenie wydalania potasu przez nerki – zwiększenie potasu występuje m.in. w niewydolności nerek, niedoczynności nadnerczy. Ponadto hiperkaliemia może powstać w sytuacji stosowania leków, które zmniejszają wydzielanie potasu przez nerki m.in.: blokery receptora angiotensynowego, inhibitory konwertazy angiotensyny, niesteroidowoe leki przeciwzapalne (NLPZ), diuretyki oszczędzające potas, leki przeciwdrobnoustrojowe oraz immunosupresyjne.
Uwalnianie zbyt dużych ilości potasu – nadmierne uwalnianie potasu z komórek może wystąpić skutek rozpadu guza nowotworowego, kwasicy cukrzycowej z niedoboru insuliny, hemolizy, a nawet w kwasicy metabolicznej.
Warto wiedzieć, że czasami wynik stężenia potasu może być tzw. fałszywie dodatni, czyli jest niewłaściwy w skutek np. zbyt długo zaciśniętej stazy, hemolizy lub jest wynikiem niewłaściwe pobranego materiały do badań.
Hiperkaliemia najczęściej występuje u osób z niewydolnością nerek, chorych na cukrzycę, a także borykających się z niewydolnością serca.
Hiperkaliemia – objawy
Warto wiedzieć, że łagodna hiperkaliemia nie powoduje objawów i jest wykrywana podczas profilaktycznych badań. Należy pamiętać, że nawet ciężka hiperkaliemia może przebiegać bez jednoznacznych objawów, a one dopiero się pojawią jak potas zacznie szybko narastać.
Do często zgłaszanych objawów należy zaliczyć m.in.: duszność, osłabienie, spadek tętna, osłabienie mięśni oraz męczliwość. Ciężka hiperkaliemia może doprowadzić do zatrzymania akcji serca, więc objawy sugerujące na ciężką hiperkaliemie nie powinny być lekceważone oraz powinien być powiadomiony zespół ratownictwa medycznego.
Jak przebiega diagnostyka?
Diagnostyka polega na oznaczeniu stężenia potasu we krwi. Jeżeli wynik wskazuje na hierpkarlimię, lecz stan pacjenta oraz wywiad – nie wskazują na możliwe przyczyny hiperkaliemii, to lekarz może zlecić wykonanie kontrolnego badania.
Ponadto w diagnostyce hiperkaliemii wykonuje się badanie stężenia kreatyniny w surowicy krwi oraz EKG. W badaniu EKG mogą być widoczne zmiany sugerujące na zbyty wysoki poziom potasu.
Po stwierdzeniu hiperkaliemii, lekarz będzie analizował historie medyczną pacjenta, celem znalezienia przyczyny.
Leczenie nadmiernego stężenia potasu
Leczenie jest uzależnione od przyczyny, która powoduje hiperkaliemię. Jeżeli poziom potasu w organizmie stwarza stan zagrożenia życia lub zdrowia, to również w trakcie leczenia podejmuje się działania mające na celu zmniejszenie stężenia potasu.
Jeżeli hiperkaliemia jest spowodowana przyjmowanymi lekami, to zazwyczaj lekarz zmieni farmakoterapię. Ponadto zaleci także zmniejszenie spożycia produktów, które są bogatym źródłem potasu.
Jeżeli hiperkaliemia stwarza zagrożenie dla zdrowia lub życia, to pacjent jest hospitalizowany. W trakcie pobytu lekarz może zastosować np. dożylny wlew glukozy oraz insuliny, co spowoduje ,,przesunięcie” potasu do komórek. Ponadto może także zastosować salbutamol w ramach inhalacji, a także podanie dożylnie wapnia.
W leczeniu wykorzystuje się także stosowanie leków moczopędnych, które mają na celu wydalenie z moczem potasu.
Najskuteczniejszą i najszybszą metodą jest zastosowanie dializy. Ta metoda jest zazwyczaj przeznaczona dla pacjentów z niewydolnością nerek lub zaburzeniami, które mogą sugerować zatrzymanie akcji serca.
